Ken je dat? Oeps, je huis- tuin- en keukenknoopverbinding knalde los!
Of de lijn brak bij de knoop (wist je dat een slechte knoop de breeksterkte van de lijn kan halveren?)
Of die halve knoop of achtknoop die je als ‘stopperknoop’ had gelegd bleek onder spanning toch daar doorheen te glippen waar hij nu juist niet doorheen had mogen glippen.
En dat allemaal uiteraard op een moment dat je zoiets nu net even niet kunt hebben. Murphy is immers altijd een vaste opstapper en anders wel een verborgen verstekeling.
Ja, een knoop leggen is niet zo moeilijk. Maar is het dan ook een goede knoop? Daar kom je snel achter als die knoop onder spanning komt te staan of ‘er weer uit’ moet (knopen, steken en lussen vat ik voor het gemak maar even samen onder ‘knopen’).
Een goede knoop voldoet aan de volgende vereisten:
– hij leidt tot zo min mogelijk verzwakking van de lijn of van de verbinding;
– hij werkt niet vanzelf los;
– maar hij is -zelfs nadat hij onder zware belasting heeft gestaan- wel weer eenvoudig los te maken. Oók met natte en van de kou half bevroren vingers! (zodat je niet letterlijk ‘de knoop moet doorhakken’).
In de inmiddels halve eeuw varen en klooien met bootjes heb ik veel verschillende knopen en steken geleerd en gebruikt. En dat heeft geresulteerd in een paar knopen die met onderstreepte stip en een vetgedrukt uitroepteken boven aan mijn favorietenlijstje staan.
Hier is mijn favoriete viertal:
Knoop 1 – de Studding-Sail Bend.
Om het grootzeilsval te bevestigen aan de gaffel van mijn Drascombe gebruik ik de Studding-Sail Bend (nummer 1678 in The Ashley Book of Knots). Ook bekend als de Stunsail Knot en de Studdingsail Halyard Bend en in het Nederlands kwam ik hem tegen als de Visserssteek. Deze knoop is perfect en superduidelijk uitgelegd door Tim Pettigrew, voorheen schipper van Lugger Sospiri op zijn schitterende website met Drascombe-projecten.
Knoop 2 en Knoop 3. – de Zeppelin-steek en de Zeppelin-lus
Die Zeppelin-steek en de Zeppelin-lus heb ik al eens besproken in de Berichten aan Drascombevarenden (BaD) 2023-08 van december 2023.
Toch licht ik ze hier nogmaals toe.
De steek is bedoeld om twee lijnen aan elkaar te knopen en de lus is -zoals de naam al aangeeft- bedoeld om een oog in een lijn te maken.
Waarom de naam ‘Zeppelin’-steek/’Zeppelin’-lus?
Volgens diverse bronnen zou deze knoop in het verleden zijn gebruikt voor de lijnen waarmee Zeppelins werden vastgelegd. En dan wil je een knoop die niet spontaan loswerkt want om dan achter je losgeslagen Zeppelin aan te moeten rennen dat is ook niet alles.
De Zeppelin-steek staat ook bekend als de Rosendahl-steek. Charles Rosendahl was commandant van verschillende (Amerikaanse) Zeppelins. Hij zou er op hebben gestaan dat zijn luchtschepen uitsluitend werden vastgelegd met deze knoop en met niets anders.
Behalve dat deze knoop niet spontaan loswerkt, is hij ook weer makkelijk los te maken, zelfs na zeer zware belasting.
De Zeppelin-lus heeft dezelfde goede eigenschappen en is een prima alternatief voor de bekende paalsteek (eigenlijk is de Zeppelin-lus veel veiliger en sterker dan de paalsteek).
Zeppelin-steek.
In dit voorbeeld gebruik ik de Zeppelin-steek om lijn A (blauw) aan lijn B (rood) te knopen.
Stap 1
Maak met lijn A een overhandse knoop door het werkende part (dat is dus het ‘losse eind’) met de klok mee over zichzelf te leggen en vervolgens van onder naar boven door het aldus gevormde oog te steken. Je krijgt dan een soort ‘krakeling´ met drie openingen, een linksboven, een rechtsboven en een middenonder.
Stap 2
Neem het werkende part van lijn B en steek dat van onder naar boven door het linker oog van de ‘krakeling´.
Stap 3
Leg dat part van lijn B vervolgens met de klok mee onder zichzelf door en voer het over lijn A heen door het oog (dus onder zowel lijn A als onder zichzelf naar boven toe en dan tenslotte over zichzelf.
Zorg er voor dat de uiteinden niet te kort zijn.
In feite is de knoop nu klaar. Zelfs als hij nog niet is aangetrokken en er nog licht door de knoop heen schijnt, is hij al veilig!
Maar trek de einden voor alle zekerheid toch maar aan.
Het resultaat ziet er dan zo uit.
Je ziet nu overigens dat ik bij het maken van dit voorbeeld de uiteinden wel een beetje héél erg lang heb gelaten.
De Zeppelin-steek is eenvoudig los te maken, ook nadat er zeer grote kracht op is uitgeoefend.
Losmaken doe je door de twee lussen uit elkaar te trekken.
Zeppelin-lus
De procedure voor de Zeppelin-lus is eigenlijk precies gelijk aan de Zeppelin-steek.
Alleen werk je hier niet met twee aparte lijnen, maar met één lijn.
Na stap 1 doe je alleen of het werkende einde de tweede lijn is
Het mooie van de Zeppelin-lus is dat het oog van de lus vanzelf een beetje ‘open’ blijft staan. Dat komt omdat één gedeelte van de lus vanuit de knoop onder een haakse hoek staat met het andere gedeelte van de lus.
Knoop 4. – de Stopperknoop van Ashley.
Deze knoop is perfect om een verdikking in een lijn te maken. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat het einde van de lijn door een blok of oog heen schiet.
Ook aan het einde van de lijn van de puts is hij handig om te voorkomen dat de lijn door je handen heen glipt.
Deze stopperknoop geeft een veel ‘dikker’ eindresultaat dan bijvoorbeeld een achtknoop.
Ik kan deze knopen van harte aanbevelen!
Tip: scharrel twee eindjes touw van elk ongeveer 1 meter lengte bij elkaar, het liefst twee verschillende kleuren, en begin gedurende de komende twee weken elke dag met ochtendgymnastiek in de vorm van het leggen van de in dit artikel behandelde knopen.
Je hebt ze dan al snel in de vingers en kunt ze straks tijdens het komende vaarseizoen fluitend en ‘met twee vingers in de neus’* maken.
Roel Smidt, Coaster Seanymph
* Dit is slechts figuurlijk bedoeld.
Ik heb in het kader van het ´fact-checken’ uiteraard daadwerkelijk geprobeerd om de knopen te leggen met twee vingers in de neus maar dat bleek toch wel een erg lastige opgave.