Spoedcursus wadvaren ofwel stresstest
In het voorjaar, klussend aan Coaster JOOP op de Drascombe werf te Huizen, vroeg Michel Maartens (Coaster JUNO) of ik de Smiscruise Om de Oost nog ging varen. ‘Jazeker wel!’ Ik had alleen nog geen idee hoe ik dat ging aanpakken. Met nog geen jaar zeilervaring had ik door de hele winter varen op het Markermeer wel veel zeiluren gemaakt, maar de wadden, dat is toch andere koek. ‘We zeilen er gewoon naar toe, laten de boten na de Smiscruise in Lauwersoog liggen, pikken ze later weer op, varen naar het Posthuiswad en koersen rond 21 juni, de langste dag, weer op huis aan’, was zijn voorstel. Het was bijna te mooi om waar te zijn, dit klonk als een privé cursus wadvaren met een pro…
Met de intrigerende opmerking dat mijn leercurve wel eens op de proef gesteld zou kunnen worden leek ik voldoende gewaarschuwd. De NKDE site werd weer intensief doorgesnuffeld op educatieve waddenverhalen (en vooral kenteringen), daarnaast werd het Handboek varen op de Waddenzee van Marianne van der Linden nogmaals twee keer uitgespeld. Maar hoeveel je ook leest, het blijft toch een soort droogzwemmen. Geen idee van de werkelijkheid en hoe die daar op je in werkt. Voor drie weken ravitaillering ingeslagen en veel teveel kleding meegenomen.
Donderdag 23 mei 2019
Plan was elkaar op deze dag te ontmoeten bij het Naviduct Enkhuizen. De wind was duidelijk in ons voordeel geruimd, heerlijk zeilweer. Ik had de wekker op 0530 gezet om in elk geval ruim op tijd te zijn. Krijg ik tot mijn verbazing al om 0545 een bericht van JUNO: ‘ETA Naviduct 1045.’ Om 0753 uur gevolgd door ‘ETA 0930’, met notabene één rif, zonder druil. De druk stond er dus meteen al goed op. Mijn ETA Naviduct was 1115 na afvaart vanuit Edam. Vroeg op, maar toch – als altijd – weer een late start.
Vanaf Enkhuizen ging het vanwege de lopende wind op het melkmeisje verder naar Kornwerderzand, mijn eerste getijsluis. De eerste hoge bolder werd gemist, maar ik kon gelukkig langszij bij JUNO. Voor de sluis liep ik ook al te hannesen met het bevestigen van de stootwillen. Dat moet beter.
Aanloop Lorentzsluizen, Makkum
Te 2000 geschut en amper buiten de hoofden meteen stuurboord uit vastgelopen, voor anker, wachtend op komend water om de boten wrik/zeilend te verleggen en ‘s nachts droog te vallen. Mijn eerste droogval! Mooie, windstille avond.
Vrijdag, 24 mei 2019
Reveille te 1100, korte broeken zeilweer! Op naar Harlingen waar Frans Zeegers met Coaster Skua zich de volgende dag bij ons zal aansluiten.
‘Mochten we elkaar bij Harlingen kwijt raken, houdt dan de veerboten aan stuurboord en draai na de sluis direct hard stuurboord uit het haventje van de Harlinger Watersport Vereniging in.’ Klonk lekker! Dit was wat anders dan mijn thuishaven Edam. Bij de havenmond aangekomen werd het me duidelijk. Er stond een behoorlijke stroming en ik had iets te laag gekoerst om het groene havenlicht veilig te kunnen ronden. Toen ik eindelijk de juiste hoogte had kon ik de haven niet in vanwege twee naderende veerboten. Hoogte verliezend zag ik over bakboord een colonne motorende zeilschepen aankomen, gebruik makend van de vloed. Ik kon ze gelukkig voorblijven en zeilde op fok en druil zo de haven in, waar JUNO in de kom lag te wachten. Kicken!
Die avond de inwendige mens verwend in het uitstekende visrestaurant De Tjotter in Harlingen.
Zaterdag 25 mei 2019
Dus nu met drie bootjes het wad op. Buitengaats had ik, niet voor de eerste keer, weer ruzie met mijn grootschoot. Er stond een behoorlijk windje en eens te meer bleek dat een goede voorbereiding veel stress scheelt. In het vervolg meer de stuurautomaat en het elastiek gebruiken om alles op tijd gereed te hebben.
Reisdoel was Het Oerd op Ameland, te bereiken via een tijstop voor het wantij Abt, vervolgens via het Vaarwater van de Zwarte Haan en het Dantziggat. Geweldige namen bedenken ze op het wad. Het gemanoeuvreer op de platen was heerlijk.
Omdat de interpretatie van stroom en diepte me vooralsnog een raadsel was, volgde ik de andere boten zo nauwkeurig mogelijk. Eenmaal in het Dantziggat komt Skua tot mijn verbazing opeens voorbij motoren. Pas later begreep ik dat dat zijn signaal is voor: we zijn bijna te laat in het tij.
Met te weinig aandacht voor mijn dieptemeter en verward dat ik Nes door de ebstroom nu al voor de tweede of derde keer voorbij zag komen, was ik mijn oriëntatie kwijt en zat niet meer op randje geul, maar te ver op de Piet Scheve Plaat! Muurvast, recht voor Nes, prachtig vlak, hard, schoon zand, maar geen Oerd.
Geen schip in de buurt, behalve mijn twee maten die gelijk twee scholeksters in de verte een paardans deden en weliswaar de bestemming in zicht hadden, maar het die dag toch net niet haalden. ’s Nachts veel wind maar toch heerlijk geslapen op de Piet Scheveplaat.
Genoeg voor allen op het Amelander Pinkewad
Zondag 26 mei 2019
Vrij knobbelige zee. ‘s Middags ankerop om aansluiting te vinden bij JUNO en Skua die inmiddels al naar de plaats van bestemming waren gedeinsd.
Grijs, regen, (gelukkig ruime) harde wind, geen hond op het water. Vanwege het bepaald matige zicht moest ik de ankerliggers tot vrij dicht naderen voordat ik de mastjes in het vizier kreeg. Beslagen bril, volgende keer lenzen in doen bij regen.
Aanloop Oerd
Opgelucht het anker gepresenteerd en snel onder de buiskap de cuddy in om te schuilen. Blijkt dat dit toch een te onrustige plek is. Plan is het anker nog een keer te lichten om dichter onder de kust rustiger te liggen, randje verboden natuurgebied. Hup, weer naar de voorplecht op de dansende boeg om het anker te hieuwen. Je blijft er lenig van.
Skua ankerend op ondiepe lagerwal
Toen ik ten anker op de nieuwe plek door een scherm van wind en regen om me heen keek, zag ik dat ik tien meter in het natuurgebied lag. Heel vervelend (boeterisico en reputatieschade kleine bootjes). Toch maar even wachten op lager water, hopend dat de boswachter de zondag ook in ere zou houden.
Een beetje weggedommeld word ik plots wreed uit mijn roes gewekt door het harde geluid van een scheepshoorn. Ik dacht eerst dat het de boswachter was om mijn aandacht te trekken, maar zag niets aan de wal. Het bleek JUNO te zijn, die Skua erop attendeerde dat in een aantrekkende ZW8 zijn druilmast op het punt stond overboord te gaan.
IJskoud en doornat…
Poncho aan en de boot naar veiliger water gesleept. Precies op het moment dat ik de grenslijn passeer, hoor ik een enorme blėėėr vanaf Skua. Een broederlijk sein om het anker te laten vallen. Snel terug naar de boot, ijskoud en doornat.
Eidereendencreche
Na de welverdiende warme hap het nautisch vraagstuk van Michel voor de volgende bestemming uitgedokterd. Niet verwacht dat ik de HP33 en de waterberichtgeving van Rijkswaterstaat deze drie weken zo vaak zou raadplegen. Nooit te oud om te leren, waarna op stok.
Na de welverdiende warme hap het nautisch vraagstuk
De volgende ochtend stond de boswachter met zijn Landrover op de wal te controleren.
’s Ochtends keurig buiten NBW gebied
Maandag 27 mei 2019
Genoeg ruime wind voor de tocht naar Het Rif
Naar Het Rif. Uurtje varen. Heerlijke hoog water tocht door Pinkegat en Holwerderbalg, prachtige verlatenheid.
Skua onder De Hon, oostpuntje Ameland
JOOP in de Holwerderbalg
Tweede poging, perfecte lokatie!
Coaster Peper kwam nog even buurten, maar verkoos om die nacht op zoet in te slingeren. Longboat Witte de Wit sloot eveneens aan.
Witte de Wit
Dinsdag 28 mei 2019
Koers gezet naar de fameuze Alexabaai. JUNO lag hoog op Het Rif, waardoor we pas laat in het tij weg konden. Witte de Wit die al vooruit was gegaan en de snelle JUNO waren als eerste ter plekke. Opeens zie ik Frans weer hard voorbij komen motoren om verderop de baai in te glijden. Ik had gewaarschuwd moeten zijn, maar zeilde gewoon 90 graden door en draai uiteindelijk de droogte op.
Tweede gronding tijdens aanloop Alexabaai
Bericht van Michel dat ik daar als de wiedeweerga weg moet omdat er de komende dagen fors minder water wordt verwacht…
Vallend water Alexabaai
Tot dat moment had ik er geen flauwe notie van dat ik bij het opvaren van de plaat een NO lopend geultje had moeten pakken. Vast, en hoe. Ballast naar achteren, roer er helemaal uit, overboord en sjorren naar dieper water. Helaas, het laatste water viel als een baksteen.
De ware Alexa onthult zich pas rond laag water
Daar ging mijn Smiscruise! Not amused, balen en steenkoud. Meteen de legerslaapzak in en een warme hap. Toch weer heerlijk geslapen.
Woensdag 29 mei 2019
In alle vroegte zag ik rond 0500 de drie bootjes behoedzaam manoeuvrerend uit beeld verdwijnen, om zich aan te sluiten bij de wachtende Smisvloot in Lauwersoog. Michel moest de Admiraalsfunctie van Sytse Terpstra overnemen, die door omstandigheden helaas was verhinderd.
Alleen op de plaat en dat nu al voor de tweede keer! Bij laag water toch nog even gecheckt, maar er lag toch echt een behoorlijk geultje aan de NW kant van de baai. Volgende keer Google Earth checken, ècht alles dubbel checken!
De waterhoogte van de toren was expliciet, ik zou vandaag niet los komen… Dan maar van de nood een deugd maken. Krantje kopen, boodschappen doen en koffie plus uitsmijter bij hotel restaurant Van der Werff.
Van de nood op de plaat een smakelijke deugd gemaakt!
Lopend naar het dorp zag ik een Drascombe eenzaam op de plaat W van de haveningang liggen. Mooi gezicht! ‘s Avonds trok de uitgevaren Smiscruise vloot voorbij, op weg naar Het Rif, om de volgende dag weer verder te gaan richting Willemsduin, de oostkant van Schiermonnikoog.
Smiscruise Om de Oost boven de Kuipersplaat
Donderdag 30 mei 2019
Er zou vandaag wat meer water komen, hopelijk vanavond los. Hoe dan ook, de Smiscruise vloot zou ik niet meer inhalen. Op zich niet erg, ik was wel weer eens toe aan een douche na een week zeilen.
Het avond hoogwater hield weer niet over, maar met veel moeite en grove krachttermen eindelijk los. Wind en vloed proberen me vergeefs weer terug op de plaat te zetten. Nu snel op weg naar het haventje van Schiermonnikoog. Veel wind en fris, ik had geen tijd genomen om na het loskomen mijn zeilpak aan te trekken. Ik volgde nu heel precies de kronkelende geul naar de haven, omdat ik zeker niet van plan was om nog een keer vast te lopen.
JOOP werd door de vriendelijke havenmeester met de voornaam aangesproken en verwezen naar een plaats naast Zandkruiper. Dit bleek naderhand dus Zandloper van Rob Moot en Karin Kemp te zijn. Druk in de haven, drie rijen dik, 2100 binnen. Vastmaken en snel naar het havenrestaurant om vlak voor sluitingstijd nog van een paar welverdiende biertjes en een steak te genieten. Bij terugkomst, zag ik hoe je een boot op getijdenwater vast legt. In de haast was ik de spring vergeten. Daarnaast was Rob zo vriendelijk geweest om een lange lijn van mijn voorplecht naar de loefwal te spannen, waardoor de drie boten heel rustig lagen, terwijl er toch veel wind stond. De volgende ochtend onder de koffie kennis gemaakt en meteen even een kijkje in de keuken gekregen hoe je een kleine boot bewonderenswaardig efficiënt in kunt richten. Leermomentje, ook voor iemand die in zijn eentje vaart.
De eerder genoemde Drascombe op de plaat bleek White Seal van Frans en Margot Schaake te zijn. Erg gezellig gezeten met zijn allen aan boord van Zandloper. Beide boten waren al een tijdje onderweg en zouden via Friesland weer op huis aan gaan. Gezamenlijk zijn we ‘s avonds naar Lauwersoog gevaren om daar af sluiten met een prima neut en mooie verhalen. Het was een
genoegen!
Vers gepelde waddengarnalen op toast
Zaterdag 1 juni 2019
De cruise was inmiddels op de terugweg en koerste richting Hornhuizerwad. Om toch nog een beetje een Smiscruise gevoel te hebben, ben ik ze ‘s ochtends vroeg tegemoet gevaren. De vloot lag echter nog aan de einder, omdat ze het wantij niet op tijd konden passeren. Na de tijstop ‘s avonds toch nog aansluiting gevonden in de lij van de Marnewaard. Voor anker.
Koploper laatste water wantij Hornhuizerwad
Zondag 2 juni 2019
Afvaart Marnewaard voor Lauwersoog
Met heerlijk weer terug gezeild. Lauwersoog was hogerwal, bijgedraaid de boot rustig sluisklaar gemaakt en op naar zoet. Afmerend in jachthaven Noordergat zien we Roel Eleveld met Coaster Golfbreker voorbijschuiven. Na drie maanden net terug van de grote vaart en al na drie dagen aangemonsterd op zijn eigen bootje. Een liefhebber!
Voor de terugweg richting Randstad was Hilbert Gorte van Coaster Dragonfly zo vriendelijk ons een lift te geven. Maar eerst heerlijk gegeten bij duurzaam visrestaurant ‘t Ailand, een aanrader. Ook Roel kwam in de warme avondzon op het dakterras nog even gezellig aanschuiven. Met Michel achter het stuur en Dragonfly op de trailer op weg naar huis.
Dragonfly – electrified!
De Smiscruise grotendeels gemist hebbende, heb ik in mijn eerste anderhalve week op het wad toch heerlijk gezeild, ben voor het eerst drooggevallen, getijhavens aangelopen, getijsluizen gepasseerd, heb leuke mensen ontmoet en een intensief kijkje in de keuken van het wadvaren genomen.
volgende week: deel 2! Mis het niet!
Charles de Kock
Coaster JOOP