“Culinair” is een te groot woord voor mijn kookkunst. Eenvoudig en voedzaam zijn de sleutelwoorden voor mijn maaltijden, 1-pans en olie-vrij, geen vette pan. Dus eigenlijk opwarmkunst. De basis is cous-cous: in heet water, 5 min. laten staan en klaar. Vlees of vis uit blik en groente-uitblik met het water mee opwarmen alvorens de cous-cous er bij gaat.
Toen mijn vrouw een lang weekeind naar kleindochter moest voor een speciale oma-schooldag kon ik nog een weekje weg. En alweer naar Vänern: vertrouwde helling en parkeerplaats en vele vaarrichtingen mogelijk.
Voor deze einde-seizoen tocht had ik een gevarieerd gerechtenpakket uitgezocht. Een blikje pölsa had ik nog, dat kon ik thuis er niet door krijgen en weggooien kon ik niet over mijn hart verkrijgen. “Misschien maakt honger rauwe bonen zoet”, dacht ik. Natuurlijk nu wel een echt blikje echte knakworstjes ingekocht. Verder uit de thuisvoorraad een blikje ansjovis (sprattus sprattus, oftewel sprot), nog net binnen de houdbaarheidsdatum, “neem maar mee!”, al stond het wel een beetje bol. Verder een blikje gehaktballen, een blikje tonijn en een blik ham. Groente is iets lastiger om gevarieerd in te kopen in Zweden. Maar we hadden nog wat AH-blikjes in voorraad. Uit de keukenkast koos ik spruitjes, 2 keer worteltjes met erwtjes, mexico melange (mais,erwtjes,en enkele verdwaalde stukjes paprika) en sperzieboontjes.
15:00 uur dobber ik de haven van Hällekis uit. Mijn doel is allereerst de twee eilandengroepen Värmlandsnäs en Kållandsö, en misschien met gunstige wind er voorbij.
De wind is zwak, NW, dus met een ZW-koers gaat het richting Kållandsö. Het slot Läckö komt langzaam dichterbij. 2,5 Uur later is er nauwelijks nog wind en gaat de motor bij om nog voor donker een ankerplek te vinden. Dat wordt een baai aan de noordzijde van Stor-Eken. Voor het hoofdanker, achter in kniediep water de klapdreg, goed gezekerd achter een flinke steen.
Hongerig geworden wordt het blikje pölsa geopend en de inhoud goed bestudeerd, Het ziet er best aardig uit, ik kan zelfs kleine stukjes vlees ontwaren. En na opwarmen smaakt het best op een paar bruine boterhammen. Het spreekwoord klopt.
Afwassen valt tegen, er zat toch flink wat vet in de hap.
Nog even aan land gekeken, mooie rendiermossen (o.a. fönsterlav, vensterkorstmos”) en mossen (kussentjesmos) gezien, een foto van de baai met GPS aan, en dan snel plat, de lichte hernia maakt lang zitten moeilijk.
De volgende ochtend is het nog windstil, de nacht voor anker was rustig. Nog een keer rondstruinen over het eiland, en dan gaat het op de motor in rustig vaartje noordwaards, naar de Lurö-archipel. Er liggen veel rotseilandjes op de route, de brede vaargeul oost-west is wel goed betond maar noordzuid is het uitkijken. Gelukkig blijf ik vrij van onderwaterrotsen.
Na anderhalf uur varen, zie ik een vreemd bouwsel aan de horizon verschijnen. Ik maak een kleine omweg en dan blijkt het een scheepswrak te zijn, een “restaurant-boot” die schuin op de rotsen tegen het eiland Trädgårdsholmerna, de “tuin-eilanden”, ligt. Een triest gezicht in deze mooie natuur. Op internet vind ik later dat het wrak er al sinds 2008 ligt. Onderweg van Lidsköping naar een baai in Värmlandsnäs was de sleepboot in de problemen gekomen en raakte de sleep op drift. De eigenaar kreeg geen ligplaats bij Karlsstad, waar hij het schip wilde slopen. Hij had daar al een wrak liggen, gezonken in de haven. De provincie kan het wrak niet op zijn kosten verwijderen. En zelf opruimen is te duur. Dus fungeert het als een baken in zee. Wel is alle olie eruit verwijderd.
Ik anker in de bekende baai van Lurö en maak een rondwandeling. Ik zie 50 m verderop een nog mooiere baai met langzaam oplopend schoon zand en een verdekt informatiebord. Met laarzen aan kan ik droogvoets aan land komen. Na de wandeling langs oude cultuuroverblijfselen (school, steenfabriek) roei ik de boot verderop, en verwen ik me zelf met een maal met echte knakworsten. Heerlijk. Het miezert even maar ik kan al weer snel buiten zitten. Lezen en genieten van de stilte.
De volgende ochtend sta ik al vroeg op (voor mijn doen, 07:00 uur) en maak een wandeling naar de NW-punt, Husön geheten. Een bordje met “Linfärja” maakt me nieuwsgierig, een aanlegplaats voor een veerdienst? Het blijkt een kabelvlotje te zijn waarmee toeristen zich zelf naar een klein rotseilandje, 10 m. vanaf de oever, kunnen trekken om te zonnen.
Ik geniet van de vele korstmossen: rendiermossen, korstachtige korstmossen, baardmossen. Een paar winterkoninkjes scharrelen rond bij een boomstronk.
In de middag is er een zwak ZW-windje, mooi om noordelijk te varen naar Värmlandsnäs. Tussen de eilanden door, goed uitkijkend naar ondieptes. Een coaster stoomt op open water voorbij, richting Karlshamn. Een paar uur later nader ik Värmlandsnäs. Vakantiehuisjes langs de oever.
Ik vind een ondiepe doorgang bij Tyskland met rietkragen dus goede ankergrond. De lucht betrekt, donkere wolken trekken over. Even later dondert en bliksemt het en vallen er dikke druppels maar een kwartier later is het weer droog en is er een mooie regenboog boven land.
De maaltijd wordt ansjovis met spruitjes. Het lipje van het visblikje trek ik kapot. Ik prik een mes door het deksel waarbij saus omhoog spuit. De zilveren visjes liggen er mooi bij. Door de cous-cous en groente geroerd is er niets meer van de visjes te herkennen behalve de roze kleur, de reuk en de zoute smaak. Een dieptepunt.Ik ben snel verzadigd, vis de spruitjes er uit en een deel van de cous-cous en mik de rest overboord.
Als ik de tekst nog eens goed bestudeer zie ik dat de max bewaartemperatuur +8 grC is. Dus bewaren gedurende de hele zomer in een keukenkastje is niet zo verstandig geweest. En dat er per 100 g maar 10 g eiwit en maar even 7 g zout in zit heb ik ook over het hoofd gezien. Weer een les geleerd!
Ik denk dat ik met de laarzen aan via stevige rietpollen droogvoets aan land kan komen maar
dat gaat mis. Toch even rondgelopen met een natte broek maar de begroeide rotsen zijn spekglad voor de plastic laarzen en op handen en voeten kruip ik weer terug naar de boot. Gelukkig heb ik een droge reservebroek.
Na weer een lange nachtrust is het ‘s ochtends helder en windstil. Kinnekulle is goed zichtbaar in het zuidoosten.
Al snel komt er een matige wind uit het zuidwesten. Ik vaar een stukje langs de kust van Värmlandsnäs en steek dan over naar de Djurö archipel. Op alleen grootzeil, voor de wind, in een lekker tempo. Ik ga bij de zuidelijke eilanden naar binnen om zeker telefoonontvangst te hebben en kruip in een kleine baai aan de oostzijde van Långön. Na wat oefenen met anker en dreg ga ik overdwars liggen, het anker in een spleet voor en de dreg aan de achterkant, geborgd met een flinke steen. Een steen als gewicht voor, halverwege de ankerlijn houdt de achterkant vrij en door de dreg aan te trekken kan ik aan wal stappen.
Een snoekje van ca 20 cm lang staat bijna roerloos in het water. Een zeiljacht met roeibootje vaart aan de overkant van de doorgang en ankert verderop. In de kuip gezeten is er niets van te zien.
Het diner wordt sperziebonen met tonijn, een verademing na gister.
Voldaan en tevreden maak ik een wandeling dwars over het eiland, genietend van de ruige natuur.
De zon is al snel weg achter de bomen. Ik luister nog lang naar de stilte, lezend en koffiedrinkend.
De volgende morgen is er bewolking en een matige W-wind. Daarmee kan ik in een lange slag weer naar Lurö terug varen. Met mijn rug gaat het langzaam iets beter, maar regelmatig sta ik een tijdje te sturen. In de eerste baai ligt al een zeiljacht aan een meerboei. Ik boom naar mijn favoriete zandstrand en drink koffie. Even later komt er een groep van ruim 15 kajakvaarders aan. Overal om mij heen gaan ze aan land, eten en drinken.
Enkele bekijken mijn boot met belangstelling: “Is dat de Franse vlag?” Die vraag kreeg ik tijdens mijn tocht in juli op het Kalmarsund ook al. Als ik antwoord Nederlandse vlag is de verbaasde vraag: Kom je helemaal uit Holland??. “Inderdaad!” Maar even later voeg ik er aan toe: “Maar via de weg.” Ooh!
Een groep kraanvogels in V-vorm komt overvliegen, minstens 80 stuks, op weg naar het warmere zuiden, via Hornborgasjön waar ze in het voorjaar bij duizenden weer verzamelenvoor hun beroemde dansen. Het is een indrukwekkend gezicht.
Na raadplegen van het informatiebord kijk ik nog wat rond op de oostkant van Lurö. Bij een rietkraag komt ik voor het eerst vrij verse knaagsporen van bevers tegen.
Lurö heeft de laatste jaren zeer in de belangstelling gestaan van archeologen. Er zijn zelfs overblijfselen gevonden uit het stenen tijdperk. Transport over het water was vroeger natuurlijk veel makkelijker (bij goed weer) dan over land.
In 1838 kocht een koopman, Pripp, het eiland. Hij zag goede mogelijkheden voor steen- en dakpanproductie: er was klei en hout voor de oven. En met stenen van een kerkruïne kon hij de oven bouwen. 20 Jaar later waren alle eiken op en werd de steenfabriek stilgelegd.
Het middageten wordt een traditioneel zweeds gerecht, gehaktballen in roomsaus, met Mexico-melange: haut cuisine dus.
Omdat het weer gaan verslechteren is de volgende dag mijn laatste etappe. Voor zevenen ben ik al op om de zonopkomst nog vast te leggen maar dat is toch nog te laat. De zwakke tot matige ZOwind betekent een beetje kruisen: een lange slag richting Kållandsö en daarna scherp aan de wind richting Hällekis. Een paar extra slagen brengt me in het zicht van Läckö Slott, een foto en dan op een bezeilde koers naar Hällekis. Tot de wind verder afzwakt en de motor bij gaat.
Het blikje ham gaat thuis weer in de voorraadkast, is nog houdbaar tot 2019.
Jacob van der Schaaf
CO Swarte Swan