Aangespoord door het aanstekelijke relaas van enkele deelnemers aan de Smiscruise in Bad 135 wil ik de lezers het verhaal van de tocht van de Georgine M. niet onthouden. De Georgina M.,een longboat cruiser, bouwjaar 1978 en sinds 1999 in ons bezit, had eerder tochtjes gemaakt op het Wad ‘onder de rook’ van Schier en was daarbij ook enige malen drooggevallen, zowel overdag als ‘s nachts. Dit tot grote voldoening van haar schipper en diens zoon, die zich voor deze tochtjes opofferde als bemanningslid. Die voldoening was zo groot dat door beiden een echte tocht werd uitgestippeld: een Rondje Groningen. Bij Lauwersoog naar buiten en bij Nieuwe Statenzijl weer naar binnen en van daar via o.a. het Winschoterdiep naar de stad en dan over het Reitdiep terug naar het Lauwersmeer en de thuishaven Jachthaven Lunegat in Dokkumer Nieuwe Zijlen, geheel staande mast route.
Om 16.20 uur uit de haven vertrokken met de bedoeling om tijdig door de sluis naar buiten te gaan en enige tijd na LW richting Lutjewad te varen en daar voor anker te gaan. Na een zeer snelle tocht over het Lauwersmeer al om 18.15 uur door de sluis, nog vóór LW. Daarom aan de nieuwe steiger in de buitenhaven koffie gedronken en enig bewonderend commentaar over ons heen laten komen. Eenmaal op de vloedstroom en met een goede westen wind liep de Georgina M. op fok en druil al 11 km en in no time waren wij dus aan het spergebied van het militaire oefenterrein Marnehuizen SMW1. Wij herinnerden ons een mooi diep ankerplekje achter de dijk in het Vierhuizergat en gaven daar toch de voorkeur aan boven de weidsheid van het wantij. Bovendien begonnen onze magen ook wat te knorren en wisten we, bij de proviand in het achteronder, van een heerlijke maaltijdsalade. Dus.
15.8.2011 W3, later 5 18℃. zonnig
Om 6.29 uur van kooi (LW) na een korte nachtrust in een, rond HW, onrustig schip. Een puntje van het roer stak in de modder en had dus beter kunnen worden opgehaald. Om 9.00 uur anker op en achter een paar schepen aan die kennelijk dezelfde kant op wilden als wij. Het was maar goed dat we voorgangers hadden, want aan de kaart van 2010 hadden we op het Lutjewad niets: nummers en plaatsen van de rode boeien waren sterk gewijzigd. Aanvankelijk probeerden we nog de nieuwe nummers op de oude kaart te wijzigen, maar in de kuip van een hobbelend schip is dat geen sinecure. We passeerden met een mooie snelheid het Hornhuizerwad en Pieterburen wad en realiseerden ons dat de kust wel erg ver van het schip kwam te liggen. Dat waren we onder Schier niet gewend! De Zuid Oost Lauwers in en weer dichter naar de kust. Bij ZOL24 zagen we enkele voorgangers het Warffumerlaag oversteken op weg naar Noordpolderzijl. Anderen maakten rechtsomkeer en begonnen aan de terugtocht naar Lauwersoog. Vóór ons uit bleef alleen een middelgroot schip onder Duitse vlag met als thuishaven Varel. Het schip bewoog zich alleen op de fok voort en de Georgina M. kon haar, met vol zeil, prima bijhouden. Even speelden we met de gedachte ook de veiligheid van Noordpolderzijl op te zoeken (het was inmiddels harder gaan waaien en de kentering van het tij op de Eems zou het moeilijk maken Eemshaven voor HW te bereiken).We besloten door te varen en te bezien of we in het Ra zouden kunnen ankeren om de nieuwe vloed af te wachten. We voeren over het Uithuizerwad en realiseerden ons dat op onze route door het Ra overal zoveel stroming en hoge golven stonden dat we geen trek hadden in verblijf van zes uur in een deinende boot.
Goed voor het moreel was het zicht op de gebouwen van Borkum aan bakboord en het windmolenpark bij Eemshaven aan stuurboordzijde. Maar tegelijkertijd ontmoedigde die aanblik ons ook, want hoe lekker we ook zeilden Eemshaven kwam geen zier dichterbij; integendeel we leken er in het Ra vanaf te zeilen richting Borkum. De Duitser naast ons legde zijn schip in de wind en zette het groot zeil bij om de Eems te kunnen oversteken. Wij verzuimden het zeil aan te passen en kwamen er op de Eems snel achter dat we teveel zeil voerden om voor de wind en met hoge golven achter ons aan nog aangenaam te kunnen zeilen. Bij het opdraaien
van de Eems naar stuurboord kregen we bovendien aan bakboord een flinke bats water over en in het schip en werd de fokkenist vol getroffen. Er zat niets anders op dan een rif te steken midden op die onstuimige zee. Fok in en grootzeil naar beneden en aan de lifeline zover naar voren dat het rif in het zeil kon worden gestoken. Alles goed vastgezet, want we rekenden op een paar ruige uurtjes op de Eems met NW5 en afnemend water. Maar de Georgina M. gaf ons direct het vertrouwen dat we Eemshaven zouden halen; zij liet zich bevallig door de grote rollers optillen en gleed er prachtig vanaf. Geen spatje water meer binnen! In de verte zagen we een enorm konvooi onze richting uit komen: een booreiland getrokken door drie slepers, Gelukkig draaide het gevaarte de haven in en wisten we daardoor ook hoever we nog te gaan hadden. We gingen niet meer zo snel als op het wad, maar haalden nog altijd 7 à 8 km tegen de stroom in. Wel hadden we de onvermijdelijke gijpen met de harde wind pal achter en dat gaat zelfs zonder giek met geweld.
Eindelijk, rond 15.00 uur, anderhalf uur na HW, konden we de beschutting van de Eemshaven opzoeken en hadden we de tocht van Lauwersoog binnen één tij volbracht. In de haven zochten we naar de steigers van de vluchthaven voor de recreatievaart. Deze informatie hadden we uit Vaarwijzer De Wadden van Jan Heuff, 7e druk 2009. De steigers waren er niet; dus de havendienst gebeld, maar het telefoonnummer uit de Vaarwijzer klopte niet meer. Het thuisfront bood uitkomst via internet en leverde ons het nummer 0596 640400 (ook voor Delfzijl). De havendienst vertelde ons vriendelijk doch beslist dat het beleid nu was dat recreatievaarders niet meer welkom waren, behalve in echte noodsituaties zoals dichte mist en gewonden aan boord en verzocht ons met LW 19.53 uur onze reis voort te zetten. Daar lagen we dan. Door het afgaande water konden we nu niet verder varen en bovendien waren we na zes uur intensief zeilen ook wel aan rust toe. We besloten het ervan te nemen in het zonnetje, op tijd iets eenvoudigs te eten en rond 19.15 uur richting Delfzijl te koersen tot de inval van de duisternis.
Een industriehaven als Eemshaven is een onbekende wereld voor ons en we hadden genoeg te bekijken aan binnenkomende schepen en bootjes. Van de loodsdienst en van baggerbedrijven. Ook de waterpolitie, per auto, kwam eens poolshoogte nemen op onze steiger en toonde veel belangstelling voor de Drascombe. Ook gaven zij nog goede raad voor de verdere tocht met vele ondieptes in de Bocht van Watum naar Delfzijl. De aardigste opmerking van de oudste waterpolitieman was: “Denkt u zo Groningen te kunnen binnenvaren?” met een blik op de Friese vlag op de druilmast. Hij gaf toe dat het een grapje was, maar we hebben later op de tocht door de kanalen toch maar tijdelijk de Nederlandse vlag in top gedaan.
De golven op de Eems waren om 19.15 uur nog even hoog als ‘s middags en we hadden het rif dan ook gehandhaafd, maar het tij liep mee en dat zeilde toch prettiger. We hoefden maar ongeveer vijf kilometer over de Eems en zouden dan meteen na de Eemscentrale de ingangsboeien van de Bocht van Watum zien, tenminste volgens onze kaart. Fout: ze bleken nu anderhalve kilometer verder op de Eems te liggen en aanvankelijk in de schemer door ons niet te zien. We zochten eerst zelf onze weg tussen de drooggevallen zandplaten en verloren veel tijd. Met het opkomende water werd ook het terrein overzichtelijker en ontdekten we met de kijker de ingang en het verdere verloop. Toen was het wel na negenen en het zicht matig. We ankerden ongeveer anderhalve kilometer voorbij de centrale in vogel- en schapengeluiden en namen nog een glas wijn alvorens voldaan kooi op te zoeken. De stroming werd later zo sterk dat zoonlief in de nacht met de GPS checkte of de Georgina M. nog wel op haar plaats lag. Dat bleek het geval.
16.8.2011 ZW3 17℃. zwaarbewolkt en regen
Na een goede nacht achter het anker (je slaapt aan boord elke nacht iets beter, maar nooit echt goed) om 7.00 uur van kooi en uitgebreid toilet gemaakt en ontbeten. LW 7.59 uur. Om 10.00 uur op de motor de route vervolgd, omdat de wind pal tegen stond. Ter hoogte van Delfzijl fok en druil erbij gezet en dat leverde meteen anderhalve km extra snelheid op. Bij het ontbijt hadden we al besproken of het leuk zou zijn om praktisch de hele tocht over de Dollard naar Nieuwe Statenzijl op de motor te moeten varen. Dat leek ons niet leuk en dus werd de tweede mogelijkheid onder ogen gezien: naar binnen varen bij Termunterzijl. Deze beslissing zou vergaande consequenties hebben: we verlieten hiermee de staande mastroute en zouden vele malen tot aan het Winchoterdiep de mast moeten strijken. Maar de route zou misschien wel aantrekkelijker zijn dan via de Westerwoldse Aa naar Winschoten. Bovendien gooide het bemanningslid de uitnodiging in de strijd om in Termunterzijl te gaan lunchen in het vermaarde vis etablissement van de familie Westerhuis. Om ongeveer 12.00 uur daarom de zoutwater haven van T. binnengevaren en door een alleraardigste havenmeesteres een gratis plekje gewezen voor de middag. Nog in onze zeilpakken naar de vistent, waar we ook de marechaussees troffen die ons onderweg op de Eems even kwamen begroeten:It&lquo;s a small world.
Het verblijf in de haven was aangenaam, maar ook noodzakelijk, want de sluis van Termunterzijl wordt alleen bij laag water bediend om de instroom van zout water in het achterland te beperken. Gelukkig hoefden we niet helemaal tot LW te wachten en bleek de sluiswachter bereid de Georgina M. om 17.30 uur te schutten naar het Termunterzijldiep.
Na enige honderden meters varen zagen wij voor ons de Wartumerklap, een beweegbare brug
uit het Groningse zelfbedieningspakket. In de haven hadden wij tegen betaling van een borg van 20 euro een sleutel gekregen waarmee wij zelf alle beweegbare bruggen tot aan Scheemda aan het Winschoterdiep konden bedienen. De eerste keer is het een sensatie om het wegverkeer stil te leggen voor de doorvaart van je bootje. We zouden op deze route een zekere routine ontwikkelen. Vóór de volgende beweegbare brug , de Scheve Klap, bleek een fraai aanlegplaatsje van de gemeente Delfzijl en vonden we het tijd om vast te maken voor de nacht. Maar eerst een goed maal. Dat was er de vorige dag nauwelijks van gekomen en moest nu maar eens gebeuren. Op het brugdek werd het gaskomfoor geïnstalleerd en in korte tijd een voedzame en lekkere couscousschotel klaargemaakt. Omda we er beiden zeer content over waren, hebben we de schotel ‘Couscous à la Georgina’ gedoopt. Benodigd voor twee goede eters: één ui, één rode paprika, één flinke courgette, 200 gram couscous (builtjes), rundvlees in blik van de slager, olie, kruiden naar believen.
Werkwijze:
- gesnipperde ui in olie fruiten
- later ook gesnipperde paprika toevoegen
- en weer later de courgette in blokjes
- als alles een tijdje heeft gestoofd, het vlees uit blik en de jus toevoegen
- goed doorwarmen en evt. nog kruiden met wat gember en kaneel
- wegzetten in een slaapzak
- intussen water koken voor de couscous, builtjes erin en na enige minuten er weer uit
- voorzichtig buiten boord laten uitlekken en terugdoen in de (lege)pan
- olie erbij en doorroeren. Beide pannen zijn nu gereed voor lediging
Al om 22.15 naar kooi.
17.8.2011 NW-3 14℃. zonnig
Om 6.00 uur van kooi bij een prachtige zonsopkomst. Fris, maar later zou het een prachtige, warme dag worden. Stevig ontbeten met o.a. omelet. Om 8.30 uur de Scheve Klap bediend en het Termunterzijldiep verder vervolgd langs plaatsen als Nieuwolda, ‘t Waar (waar het waarschip vandaan komt), Nieuw-Scheemda en als laatste Scheemda. Een prachtige route met vele bruggen, vast en beweegbaar. We hadden de beide masten naar beneden en konden zo met een minimum aan oponthoud richting Winschoterdiep varen. In Scheemda ontdekten we dat ook de sluis, met een verval van 1,80 meter, door ons zelf bediend moest worden met de sleutel. Bijna werden we door het uitstromende water nog verrast, maar alles verliep voorspoedig. Nog twee vaste bruggen en de masten konden weer omhoog. Aan de oever van het Winschoterdiep, ter hoogte van Sappemeer, zaten schoon- en kleindochter van de schipper te wachten om opgehaald te worden voor een tochtje naar Groningen en door de binnenstad. Dat wachten duurde nog flink lang, omdat de brugwachter van de Zuidbroeksterbrug van 12.00 tot 13.00 uur de brug dichthield. Informatie bij de plaatselijke kapsalon leerde ons dat hij wel vaker thuis ging eten ‘als er geen schepen in zicht waren’. Dat zette ons wel even op onze plaats. Enfin, het was mooi weer en we wilden ook wel een kleinigheidje eten en onze korte broeken aantrekken. Om 13.30 uur met vier personen aan boord naar Groningen en daar een joyeuse entrée gemaakt. Wel weer met de masten omlaag, omdat in de binnenstad de bruggen van 16.00 tot 17.30 uur niet worden bediend. We liepen al kijkend en kiekend vast bij de Museumbrug met een doorvaarthoogte van 0,90 meter. Afgemeerd en afgesloten en te voet naar een terrasje voor een zonnig kopje koffie, c.q. glaasje bier. Om 18.00 uur, zonder de beide dames, de tocht hervat, maar al spoedig vastgelopen, omdat om 19.00 uur de brugbediening in de stad stopt. Een welwillende, met ons mee scooterende brugwachter had inmiddels uit eigen beweging de havenmeester van de spiksplinternieuwe stadsjachthaven aan het Reitdiep al gebeld dat er nog een scheepje een plaats voor de nacht zocht en in aantocht was – echt een geweldige service en een geweldige haven. Nog wat leeg in het eerste jaar, maar vriendelijk en met schitterend sanitair en een weldadige rust ondanks de ligging in een woonwijk en vlakbij de vierbaans rondweg. Omdat het nog altijd mooi, warm weer was in de open kuip een maaltijd bereid, gedoucht, nog wat gedronken en om 24.00 uur naar kooi.
18.8.2011 NW1 à NO4 14℃. bewolkt maar droog
Vanaf 9.00 uur zou de toegangsbrug tot de haven worden bediend, dus we konden het de laatste dag rustig aan doen. Daarom het fraaie sanitair extra lang bezocht en na het ontbijt nog even een jerrycan benzine gehaald bij de pomp aan de rondweg. Uiteindelijk pas om 10.00 uur losgemaakt en het Reitdiep afgevaren tot aan de Dorkwerder sluis. Deze werd voor ons en anderen bediend en bracht ons terug op het waterniveau van vóór de sluis in Scheemda, min 1,80 meter. De Georgina M. kende een groot deel van het Reitdiep al van een eerdere tocht, maar het stuk van de stad Groningen tot Schouwerzijl was nieuw. Het stelde ons niet teleur: een kronkelende met natuurlijke dijken omzoomde rivier door een stil en ruim landschap langs plaatsen als Garnwerd en Aduarderzijl. Het was genieten, maar nog geen zeilen, al kon het fokje er af en toe wel worden bijgetrokken. Dat veranderde ter hoogte van de sluis bij het gemaal Electra, waar het Reitdiep ook breder wordt. De aanwakkerende NO wind hielp ons nog een handje. Nog één brug, in Zoutkamp, en toen was het plain sailing naar de thuishaven. In de Slenk, het zuidelijke, diepe deel van het Lauwersmeer, was het prachtig sportief zeilen, maar ook in het Dokkumer Diep maakten we, ondanks de smalle vaargeul, flink voortgang en het scheelde maar weinig of we hadden de boot onder zeil de haven in kunnen varen. Dat dat niet gebeurde had te maken met het wegvallen van de wind door de bomen op de oostelijke oever en de komst van de regen. Om 16.55 uur, vier dagen en vijfendertig minuten na vertrek, konden we de Georgina M. afmeren in het Lunegat.
Schipper en bemanningslid complimenteerden elkaar met de geslaagde en leuke tocht en namen zich voor volgende zomer weer samen het Wad op te gaan. In westelijke richting? Misschien, maar in elk geval met de kaarten van 2012.
Geert-Jan en Jan de Haan
Cruiser Longboat Georgina M.