Huizen, 15 december 2003
Beste Bob en lezers,
In reactie op je vraag over het hoe of wat van marifoons aan boord van (open) Drascombes hierbij mij observaties en eigen praktijk aan boord van Coaster Yraida.
In een aantal Drascombes, en dan vooral in Coasters, Drifters en zelfs in een enkele Cruiser Longboat is een vaste marifoon installatie geplaatst. Deze schepen zijn met accu uitgerust en de schippers beschikken waarschijnlijk over een marifoon diploma. De oplading van de accu geschiedt via de hulpmotor en/of door middel van zonnecellen of de accu wordt af en toe afgetopt met behulp van 220 volt walstroom.
In de meeste gevallen is de marifoon antenne voor een optimaal bereik bovenin de hoofdmast geplaatst met de bekabeling via een van de stagen en een dekdoorvoer naar binnen. Sommige masten zijn door de eerste eigenaar voor latere bekabeling al hol besteld zodat de antenne kabel onzichtbaar in de mast is weggewerkt.
Vooral een groot aantal Engelse schepen blijkt met een vaste marifoon installatie te zijn uitgerust. (Met eigen ogen gezien: een Lugger met boordnet en vaste marifoon). Daar tref je ook vaak verschillende diepte- en snelheidsmeters, visvinders, stuurautomaten en dergelijke aan. Waarschijnlijk onmisbaar in die vaargebieden, wel erg echt als je ze onder elkaar en als gelijke met de grote vaart hoort praten!
Op Coaster Yraida zijn al deze prachtige voorzieningen niet voorhanden, mede omdat er geen boordnet in stand wordt gehouden. Dat is voornamelijk een gevolg van mijn hekel aan reparaties -zout en electronica zijn (zeker op kleine bootjes) immers elkaars gezworen vijanden-, mijn ondiepe vaargebied, de angst een gevangen vis over de kling te moeten jagen alsmede van Yraida’s gewillige bereidheid zichzelf, zelfs op ruimere koersen, met behulp van een simpel zeilbandje te sturen.
In 1995 werd bij een door een mede Coaster schipper getipt adresje een hand marifoon aangeschaft waar ik sindsdien erg veel nut van heb en plezier aan beleef. Niet dat er inmiddels een examen gedaan is, Atis en roepletters zijn afgegeven en een jaarlijkse bijdrage wordt voldaan, ondanks dat werkt het tadeloos en vast en zeker ook op open schepen.
De hand marifoon wordt aan boord van Yraida voornamelijk gebruikt voor het af en toe (gratis) uitluisteren van nautische weerberichten via het Kustwacht Centrum, de dichtstbijzijnde torens zoals Brandaris, Schier en Ameland of de Centrale Meldpost IJsselmeergebied. Zij verzorgen respectievelijk vier keer per dag, zo om de twee uur tot zelfs elk uur uitzendingen die alleen op marifoonkanalen te ontvangen zijn.
Voordeel is een weerbericht dat perfect aansluit bij de situatie waar je je op dat moment bevindt, inclusief golfhoogten buiten, tijden van hoog en laag water, verwachte verhogingen en maritieme wetenswaardigheden (wrakken, stremmingen, werkzaamheden, gedoofde lichten, storm, schietoefeningen en dergelijke).
Verder is het uitluisteren van hetgeen sluismeesters (en brugwachters) met gecertificeerde marifoongebruikers uitwisselen een schuttingverkortende bezigheid. Als we er alleen voor liggen beklim ik de remmingen waar meestal wel een microfoon hangt of bel met de sluis. Als dat allemaal niet helpt (november, koud, koffie/lunch pauze) roep ik met de hand marifoon op het allerlaagste zendvermogen de sluismeester aan, dat werkt altijd.
Ook als je met een aantal schepen vaart blijkt onderling marifoon contact, bijvoorbeeld op weg naar Denemarken of rond Corsica en Mull, erg handig. Spreek af je even te melden op het hele uur of hijs een marifoon contact gewenst signaalwimpel. Weer op het laagste (zicht) vermogen van 0,25 watt heeft niemand daar last van, maar spaart het je een enorm bedrag aan onnutte (buitenlandse) GSM telefoontikken. Dit aangenomen dat je mobiele telefoon het buitengaats überhaupt doet.
Twee keer leek het me op de Waddenzee, tijdens het Traditionele Winter Weekend, wijs een toren aan te roepen: de eerst maal in dichte mist onderweg van de Richel naar het Griend en recentelijk ‘s nachts onder Schier. We zagen die eerste keer met invallende duisternis geen hand voor ogen maar luisterden wel de rustgevende stem van verkeersleider Piet sr. op de Brandaris uit. Hij heeft daarboven het radarscherm voor zich en bevestigde dat hij ons waarnam, op de vloed de Vliestroom inkruisend. ‘Geen enkel probleem, we houden u in de peiling’ was zijn droge commentaar, ‘goed dat u ons aanroept en… goede overwintering schipper!’.
Onder Schier was tijdens het laatste TWW, ‘s nachts in een warrig zeetje met OZO 7 op een van de ten anker liggende Coasters onbedoeld de stroboscopische noodverlichting geactiveerd. De bemanning lag te slapen maar zo’n knipperlicht start mogelijk een kostbare reddingactie. Marifoon contact met de toren wees uit dat ‘die vijf Drascommetjes daar in het Smeriggat’ al lang gelocaliseerd waren. Hoewel ik het antwoord op de vraag naar mijn roepletters schuldig moest blijven (er verscheen natuurlijk geen Atis code op zijn scherm) noteerde de toren de opmerking dat er op onze locatie geen man overboord geslagen was in dank. Hopelijk is er die nacht verderop niet toevallig wel iemand over de kant gegaan…
Maar het meeste gebruik ik de handmarifoon toch als persoonlijk veiligheids middel. Waterdicht ingepakt heb ik hem, zeker als er solo op ruim water gevaren wordt, altijd (geborgd) in een van de ruime zakken van m’n zeilkleding. Mocht er dan echt eens wat misgaan heb ik de illusie op kanaal 16 in ieder geval (met behulp van een mede watergebruiker in de buurt, een van de torenvrienden en de Kustwacht) een KNRM schipper naar me toe te kunnen dirigeren. Marifoon verkeer kan in tegenstelling tot mobiele telefoon gesprekken door iedereen meegeluisterd worden en de diensten kunnen de lokatie van de gebruiker peilen.
Meeluisterend met de geslaagde zoekactie op 13 september 2003 naar een vermiste surfer op het Lauwersmeer bleek dat een zeer professioneel door de toren van Schier geleide operatie de verkleumde surfer nipt voor zonsondergang tot z’n middel in de vollopende Holwerderbalg lokaliseerde. Hier waren in no time zowel een Orion en SAR helicopter als diverse KNRM schepen bij betrokken. Hulde, ik hoop al dat ronkend materieel nooit nodig te hebben maar onder het motto better safe than sorry doe ik even illegaal.
Let bij je eventuele aanschaf op het zendvermogen van de ideale handheld, graag zowel hoog (in nood) als laag (spaart batterijen en voorkomt overlast) instelbaar. Een goede luidspreker is van belang daar wind en golven een ongelofelijk kabaal kunnen produceren. Het venster moet als optie verlicht kunnen worden (maar ook uit kunnen) en grote duidelijke cijfers weergeven. De bedieningsknoppen dienen groot en ook met verkleumde vingers en/of handschoenen eenvoudig te gebruiken te zijn. Het batterypack moet een zo groot mogelijk vermogen hebben en eventueel te vervangen zijn door een alternatieve voeding waar oplaadbare AA batterijen in kunnen. Die zijn tegenwoordig tot 2.000mAh te verkrijgen en geven een zeer lange gebruiksduur.
Maar het allerbelangrijkste is dat de marifoon voor langere tijd 100% waterdicht is geconstrueerd. Mijn exemplaar viste ik na een knobbelig tochtje van de Needles naar Brownsea Island onvrijwillig uit de bilge waar het water van Poole Bay te zout voor het apparaat bleek te zijn geweest. Het display lacht me sindsdien cyrillisch toe, maar kanaal 16 weet ik zelfs zonder leesbril te vinden!
Michel Maartens
Coaster Yraida