Pölsa is een oud noord-zweeds gerecht. Het bestaat uit fijn gemalen of gehakt vlees, meestal orgaanvlees zoals nieren en lever en hart. Verder vet, ui, gort alsmede kruiden zoals peper, piment, selderij en marjolein. Het geheel wordt gekookt in vleesnat.
Gelijksoortige gerechten zijn de schotse haggis, de noord-duitse labskaus, de zweedse lapskojs en de oost-nederlandse balkenbrij.
Je moet “pölsa” niet verwarren met het deense en noorse woord “pølse”, dat “worst” betekent.
Helaas maakte ik die verwisseling wel, daarom dit verhaal.
Het was eind juli tijdens een meerdaagse tocht op het Kalmarsund, vanaf Bergkvara in zuidelijke richting. De wind was toegenomen tot vrij krachtig uit het zuidwesten. Met een flinke deining uit zuidelijke richting kon ik geen goed beschutte ankerbaai vinden aan de rotsige oever in de buurt van Sandhamn. En het liep tegen zessen. Dus besloot ik om dan maar voor één keer een haven binnen te lopen en daar aan te leggen voor de nacht. En me te trakteren op een bijzondere maaltijd.
De gastensteiger, de derde steiger achter twee visserssteigers, was een paar meter hoog. Het viel niet mee om mijn bootje daar aan te leggen. Toen kreeg ik de raad om iets naar binnen te varen en daar te meren. Daar was het lager en lag ik rustiger, vrij van de grote jachten.
Dat advies volgde ik op. Maar pal achter de walsteiger stonden wel campers op een lange rij. Om mezelf te troosten en te trakteren dacht ik een feestmaaltje knakworst-brood klaar te maken.
Ik had voor mijn vertrek flink wat blikjes zalm, tonijn, ham en makreel ingeslagen. Ook 2 blikjes NORRLANDS PÖLSA.
Vol verwachting opende ik een blikje. Maar groot was de teleurstelling. In plaats van de uiteinden van mooi gerangschikte bruine knakworstjes zag ik een bruin-witte massa aan de bovenkant met gort-korrels en andere ondefinieerbare stukjes.
Ik keek nog eens goed naar de voedingswaarde en beschrijving van de inhoud. En toen werd het me duidelijk. Ik had een blikje pölsa geopend! Dat gerecht speelt de hoofdrol in een boek dat ik nog geen maand geleden had gelezen! Van Torgny Lindgren : Pölsan.
Dat was even slikken (figuurlijk).
Nu ben ik opgevoed met de regels: “We gooien niets weg”, “Opeten, er is voor betaald!” en “Better de bûk barsten as it goeie iten bedoarn”.
Dus volgde ik maar zoveel mogelijk de handleiding voor de bereidingswijze. Een beetje water in een steelpan. En opwarmen. Serveren met rode bietjes, een gebakken eitje en aardappelen was te ingewikkeld voor een 1-pans gerecht.
Op de boterham was het voedzaam eten. Niet echt sterk gekruid. Een beetje een vettige smaak (of gevoel?)
Het hele blikje was ook wat te veel voor een persoon. Een deel ging terug in het blikje. En gezien het warme weer heb ik dat afgevoerd, het zou morgen toch niet meer goed zijn.
Verschillende camperaars kwamen nog lang, nieuwsgierig naar mijn boot, de vlag (Belgisch?) en mijn toestand. “Alleen?” “Ja, een keer per jaar mag ik mijn vrouw thuislaten voor een zeiltocht.” “Verstandige man!”
Voor een goede spijsvertering liep ik verzadigd de haven nog even rond, bestudeerde de scheepswrakken bij het opslagterrein en ging kort na zonsondergang, rond 22:30 uur, ter kooi.
De smaak van de pölsa bleef nog lang hangen, zelfs na grondig tandenpoetsen.
Na een rustige nacht verliet ik om 07:00 uur de haven weer. Alles was nog in diepe rust. De douches waren helemaal vrij. Het warme water was bij het liggeld inbegrepen. En nog dagen daarna kwam de geur en smaak van van de pölsa terug.
Het boek van Torgny Lindgren blijkt in het nederlands vertaald te zijn : “Het ultieme gerecht”. Daar wordt voor pölsa de naam “Balkenbrij” gebruikt. Ik houd het bij pölsa.
Ter lezing van harte aanbevolen!
Het gerecht kan ik ook aanbevelen, al is het maar voor één keer. Maar als galgenmaal zou ik iets anders nemen.
Jacob van der Schaaf
Drascombe Coaster Swarte Swan